चवथीची चंद्रकोर म्हणजे मानवी मनाची चौथी `तुरीय' अवस्था.
जागृत, स्वप्न व सुषुप्ती या तिन्ही अवस्थेतून निराळी अशी कोणती अवस्था आहे?
स्थळ काळादिकांचे बंध तिला नसणार.
कारण, उपरण किंवा अंत:करण, कर्मेंद्रिये किंवा ज्ञानेंद्रिये, अहंकार किंवा अहंकाराची जाणीव ह्या सर्वांचा अभाव `तुरीय' अवस्थेत क्रमप्राप्त्च आहे.
तिला `अवस्था' ही संज्ञाही अयुक्त आहे.
काही अतींद्रिय अनुभव, त्यांच्या प्रत्यक्षतेनंतर, इंद्रियांच्या चौकटीत पुन: बसू शकतात. उदाहरणार्थ संप्रज्ञात समाधी, भूत-प्रेतांचे (प्र + इत = येथून गेलेले) किंवा देवादिकांचे काही व्यक्ती मध्ये होणारे संचार, काही उन्मनस्क अवस्था इत्यादी.
तुरीय अवस्थेची शब्दमूर्ती म्हणजे ॐ कार.
प्रणव किंवा ॐ कार या शब्दाला व्याकरणातील कोणतीही तिमकि - तिकार किंवा वृद्धिसंस्कार होऊ शकत नाही. या शब्दाला कोणताही एकमात्र `वाच्य' अर्थ नाही व त्यामुळे `लक्ष्य' अर्थ असंख्य आहेत.
ॐ कार चे तीन अवयव (अ + उ + म) हे सर्व उपलब्ध त्रिपूटीचे वाचन करू शकतात.
सर्व वाच्य त्रिपूटीच्या पलीकडचा व सर्व वैगुण्यविशिष्ट अनुभवांचे अतीत असा जो निस्त्रैगुण्य अनुभव त्याची यथार्थ लक्षणा म्हणून ॐ कार किंवा प्रणव यांची उपयोजना विहीत समजली जाते.
सर्व देवता या देहेंद्रियांचे ठिकाणी असलेल्या शक्ती होत.
देवतांची विविध रूपे व रूपके म्हणजे या विविध इंद्रियांचे ठिकाणी झालेल्या आदिसत्तेची प्रतीके आहेत.
आदिसत्ता ही कुठल्याही एका रूपांत, देवतेत किंवा प्रतीकांत पूर्णत: अभिव्यक्त होत नाही.
सर्व समुदायांत देखील ती सत्ता पूर्णांशाने अवतरू शकत नाही.
सर्व देवतांचे, म्हणजे आदिशक्तिंच्या वा आदिसत्तेच्या अनेकाविध प्रतीकांचे, एकमात्र लक्षण असणाऱ्या व एकंकाराचे वाचन करणा‍या संज्ञेचे नाव ॐकार.
देहस्थित सर्व देवतांची समन्वित शक्ती व देवतातीत आदिसत्ता यांचा एकंकार म्हणजे साकारलेला प्रणव किंवा शुंडाविशिष्ट मंगलमूर्ती श्रीगजानन. या ॐ मधील शृंग स्पष्टच आहे.
श्रीमंगलमूर्तीचा अधिवास मनुष्यमात्रांच्या नेत्र-तेजांत आहे. हे गाणपत्य शास्त्रांतले एक तंत्र रहस्य आहे.
आद्य जगत्गुरू श्री शंकराचार्य यांच्या अखंड परंपरेतील परमाचार्य भास्करराय भारती यांनी केलेल्या गणेश सहस्त्र नामावरील `खद्योत' नावाच्या श्लोकबद्ध संस्कृत टिकेत `सर्व नेत्राधिवासक:।' असे गणपतीचे विशेष नाम सांगण्यात आले आहे.
प्रत्येक व्यक्तीच्या नेत्र-बिंदूत महामांगल्य स्वयंसिद्ध आहे.
ॐ गम् या बीज मंत्राच्या यथाशास्त्र उच्चाराने व प्रत्येक दिवशी सहस्त्रौक (१०००१) या जपाने नेत्र बिंदूत हे मांगल्य उपजविता येते.
स्वत:चे भोवती मंगल वलय व वातावरण निर्माण करण्यास ॐ कार युक्त, म्हणजे साक्षात मंगलमूर्तीचे वाचन करणाऱ्या प्रणवसहित, गं बीजाचा प्रत्यही सहस्त्रैक जप ही एक अद्भूत उपासना आहे.
ईश्वर तत्त्वाचा वाचक प्रणव आहे. असे भगवान पतंजलींचे सूत्र आहे - तस्य वाचक: प्रणव:।
प्रणव शब्दाची निरूक्ती - प्रकर्षेण (विशेषत्वाने) जयेत् (स्तविण्ण जातो।) इति प्रणव:।।
ॐ कार हे परमेश्वराचे परमोत्कृष्ट स्तोत्र आहे.