(६)
श्री आऊबाईंच्या व्यक्तित्वाला उज्ज्वल परंपरेचा पाठिंबा होता. या पूर्वसंस्कारांच्या तेजोवलयाने त्यांचे सर्वश: संरक्षण केले. त्यांची कर्तव्यनिष्ठा स्थिर ठेवली. त्यांचा विशुद्ध कर्मयोग अंती यशस्वी केला. कर्मयोग हे असिधाराव्रत आहे.
‘तुल्यं तु दर्शनम्’ सूत्रकार बादरायण म्हणतात की, ज्ञानयोग व कर्मयोग दोन्हीही तुल्यबल आहेत. पण, एका दृष्टीने - ज्ञानयोग सोपा; कर्मयोग अति दुष्कर! मनाने इंद्रियांचे नियमन करून कर्मेंद्रियांनी सर्व कर्मे करीत असता अनासकवृत्तीने जो कर्मयोग आचरतो त्याची योग्यता विशेष आहे!
यास्त्विंद्रियाणी मनसा नियभ्यारभतेऽर्जुन।
कर्मेंद्रियै: कर्मयोगमसक्त: स विशिष्यते।। -(गीता ३, ७)
श्री ज्ञानदेवांनी या श्लोकावरील भाष्यांत फारच बहार केली आहे-
तो कर्मेंद्रिये कर्मी। राहटता तरी न नियमी।
परि तेथिचेनि उर्मी। झाकोळेना।।
तो कामनामात्रे न घेणे। मोहमले न लिंपे।
जैसे जळी जळे न शिंपे। पद्मपत्र।।
कर्मेंद्रियांनी, कर्मामध्ये राहात असता कर्मासक्तीने जो आच्छादित होत नाही (झाकोळेना); कामनेने झडपला जात नाही (घेणे); जलामधील कमल पत्राप्रमाणे जो अलिप्त असतो त्याचे वैशिष्ट्य काही और आहे!
म्हणूनच उपनिषत्कार सांगतात -
उत्तिष्ठत जाग्रत प्राप्य वरान्निबोधत।
क्षुरस्य धारा निशिता दुरत्यया।
दुर्गं पथं तत्कवयो वदन्ति। -(कठोपनिषद्)
उठा, जागे व्हा व श्रेयस्कर ध्येयाचे आकलन करा. क्षुरधारेप्रमाणे अमोघ असा मार्ग आहे असे पंडित सांगतात.