मानस सृष्टींत, सृष्टी दृश्य येते ।
सौंदर्य लाधतें, तया तेथें ॥
नभी तैशी मनीं, जन्मते सर्वथा ।
दिव्य तेजस्विता, तारकांची ॥१॥
भावना वासना, कल्पना विचार ।
वीचि या अस्थिर, मानसाच्या ॥
सत्य त्यांचे जरी, लकाके क्षणैक ।
भ्रान्ति वैयक्तिक, सर्वही ती ॥
पूर्ण सत्याचें ते, रुप एकमेव ।
शुद्ध आत्मभाव, चिरंतन ॥२॥
अन्तरी माझ्याच, सत्तत्व जन्मतें ।
तयांत नाहतें, विश्व सारे ॥
श्रेष्ठता देवाची, पूज्यता सत्याची ।
इष्टता प्रेमाची, आत्मनिष्ठ ॥३॥
ज्ञेयतेचे विश्वा, नेपथ्य घातलें ।
बुद्धिनेच गेले, बावरून ॥
आत्मदृष्टि मात्र, सत्यार्थ देखून ।
राहिली स्थिरून, स्व-स्वरूपी ॥४॥
देह दृष्टीमुळें, वृत्ति होई मूळ ।
उलगडेल गूढ, आत्मरुपीं ॥
शब्दाशब्दांमध्ये, वृत्ति हो कुंठित ।
जाणतां भावार्थ, स्थिरे तीच ॥
जीव वेडावतो, सापेक्ष हृदयांत ।
नुरे केवलांत, द्वैतमोह ॥५॥
सहस्र जन्मींचें, फुलले संस्कार ।
हा तेजविस्तार, मनीं झाला ॥
स्वयं आत्मतेजे, शोभले मिथ्यात्व ।
भ्रमास सत्यत्व, जणूं आले ।
अहमात्मरुप, कैवल्य लाधलें ॥
अस्तित्व भासलें, ज्ञाननिष्ठ ॥६॥
पुरुषाद्य जो मी, कैवल्य तेंच ते ।
सर्वदां वागते, सवे माझ्या ॥
द्वितीय तृतीय, उर्वरीत पुरुष ।
तयांना न स्पर्श, पौरुषाचा ॥
तुला त्यांना नसे, अर्थ माझ्यावीण ।
मी हे अधिष्ठान, वस्तु-मात्र ॥७॥
भ्रष्ट अस्मद्भावा, अहंकार रुप ।
येतसे अपाप, बुद्धियोगें ॥
साहजिक होतो, माझा जो आचार ।
असे तो अवतार, केवलाचा ॥
कृत्रिमता जरा, स्पर्शतांच तेथ ।
होई अस्तंगत, ब्रह्मभाव ॥८॥
प्रत्ययास येई, सहज स्थितीत ।
तोचि अस्मदर्थ, गूढगूढ ॥
अहंकार असे, स्थलकालयुक्त ।
मन:शब्दातीत, अस्मदर्थ ॥
अनुभवांचीं रत्नें, अस्मदर्थ सूत्री ।
अजाणता होती, अनुस्यूत ॥९॥
अहं सांडिताच, सुटायाचें सर्व ।
जीव शिव विश्व, परब्रह्म ॥
अहं न सांडितां, तैसेच राहील ।
त्याज्य देहशील, अन्तरीचें ॥
देहोऽहं भावाचे, टाकुनी ते नीर ।
अस्मदर्थ क्षीर, घ्यावयाचे ॥१०॥
अन्त:करणाची, विक्रिया क्षणैक ।
विश्व हे ठाऊक, मला होतें ॥
आत्मरुपीं नुरे, विश्वाला या सत्य ।
असें तें अपत्य,संभ्रमाचें ॥११॥
अन्त:करणाच्याही, अभावाचे मागें ।
भूत राही जागें, पुन्हा त्याचें ॥
साध्या भूतचेष्टा, भावाभाव जे हे ।
आत्मतत्त्व आहे, पलीकडे ॥१२॥
विचारस्पर्शानें, सत्याची आकृति ।
तर्काने अनुभूति, उणावते ॥
शब्दांत सांडतां, अन्तरींचा अर्थ ।
होतसे विकृत, मर्म त्याचे ॥
पूर्ण ब्रह्मभाव, सहजेत मात्र ।
आढळे इतरत्र, परोक्षता हो ॥१३॥
सिद्धि आस्तित्वाची, अस्तित्व ज्ञानांत ।
अभेद उभयांत, ज्ञानदृष्ट्या ॥
करावया जावे, जरी भेद येथे ।
पुन्हां ज्ञान होतें, खडे तेथे ॥
ज्ञानवर्तुळाच्या, बाहेर पाऊल ।
कधी न पडेल, अनुभवाचे ॥१४॥
स्वत:च्या दृष्टीला, रुप ज्याचे शून्य ।
आधार ज्या अन्य, पाहिजेच ॥
विषय-रुपता ती, ओळखावी तेथे ।
विषयित्व असतें, स्वयंसिद्ध ॥१५॥
आदि अन्त वाटे, माझिया देहाचा ।
पार्श्व अनुभवाचा, तया लागे ॥
अनुभवाचे पोटी, सर्वांस सत्यता ।
जन्म मृत्यू कर्ता, अनुभव ॥
दृश्य वस्तुसीमा, दृश्यतेंत येती ।
नुरे त्या संस्थिति, अदृश्यांत ॥१६॥
१-४-१९२८ तत्त्वज्ञान मंदिर