मला माझी भेट, पुन्हा होणे नाहीं।
ऊर भरूनि येई, म्हणूनी हा ॥
माझीच मी तशी, आत्महत्या केली।
तिरडीही वाहिली, मींच माझी ॥
प्रेत माझें माझ्या, फिरे खांद्यावरी।
पादुका या शिरीं, पुन्हां माझ्या ॥१॥
ध्येय शोधूं जातां, लागलें जें हातीं।
वासनेची माती, ठरे तीच ॥
देव पुजूं जातां, प्रीति जी वाटली।
शेवटी ती ठरली, स्व-वंचना ॥
जणुं सत्य द्याया, शब्द जें पातले।
नादमात्र झाले, सर्व तेही ॥२॥
ज्ञान इतुके झालें, विश्व हें अज्ञेय।
सत्य अ-प्रमेय, बुद्धिला या ॥
मोद वाटे जीवा, कळतांच एवढें।
आयुष्य बापुडे, मोद-हीन ॥
पिशाच प्रतिभेचे, अंतरीं जें एक।
मागते तें भीक, प्रतिक्षणी ॥३॥
देह, वाणी, चित्त, घेऊनि जावया।
पडे माझ्या पायां, पुन्हा पुन्हा ॥
अनंत-ते तुझ्या, पुण्यचरणाजवळी।
पिशाचाचा, बळी दिला त्याच ॥४॥
सखा सायंतारा, हांसतो ना ते यें।
तरी अशुभ येतें, मनीं माझ्या ॥
मेघ काळे बघतां, मोद वाटे जीवा।
स्मशानीं विसावा, मिळे मजला ॥
विपरीत झाले हे, अनुभवाचे मेळ।
चेटुकाचे खेळ, चिंतनाच्या ॥
नको हा अनुभव, ज्ञान सुद्धा त्याचें ।
भान चेतनेचें, नुरो देहा ॥५॥
वर्तमान केव्हां, कसा हा संपेल।
उत्क्रांति होईल, कधी पूर्ण ॥
भावी कालामध्ये, आतांच जाऊन।
पूर्णत: पाहून, सत्य घ्यावें ॥
धीर आतां नुरे, संभ्रमीं वागाया।
स्वप्नांत खेळाया, अज्ञेतेनें ॥६॥
तुझे माझें स्वप्न, एकाच तेजाने।
सिंचिले जीवानें, तुझ्या माझ्या ॥
तेंच तेज सांडे, स्मितागीतांतून।
हर्षखेदांतून, तुझ्या माझ्या ॥
खेदगीते माझी, तुझी हर्षस्मितें।
विश्व हे झेलिते, अनंतते ॥७॥
कसा दूर जाऊं माझ्या स्वत्वांतुनी।
राहिलो बंधनी चिरंतन ॥
जेथ जावें तेथें, असें मी मजपाशी।
प्राप्त व्हावी कैशी, मला मुक्ति ॥८॥
पाऊल टाकिले, पायवाट झाली।
पाहतांच सजली, दृष्टसृष्टि ॥
तर्क चालवितांच, विचार जन्मला।
जीव देहीं आला, श्वास घेता ॥
ज्ञान होताक्षणीं, अवतरे ज्ञातृत्व।
कृतींत कर्तृत्व, सिद्ध होई ॥९॥
विश्व सत्यामध्ये, विरावें जीवित।
नको अमृतत्व, मला देवा ॥
संगीत सिद्धिला, गायिलेला स्वर।
एकला न अमर, कधी व्हावा ॥१०॥
अर्थवत्ता तया, गीत पूरकतेंत।
विलगतेंत होत, नाश त्याचा ॥
मृत्यु माझा तोच, मला जे अमरत्व।
व्यक्तिभावे प्राप्त, व्हावयाचें ॥११॥
विविधज्ञानविस्तार - १-११-१९२६
नोव्हेंबर १९२६